Ugovor o softverskim licencama

Šta su softverske licence? Šta je to ugovor o softverskim licencama? Na šta posebno treba obratiti pažnju prilikom razmatranja ugovora o softverskim licencama? I zašto proizvođači softvera jednostavno ne prodaju softver nego ga licenciraju?

Softverska licenca je pravni dokument kojim se reguliše korišćenje i distribucija softvera. Softverska licenca omogućava krajnjem korisniku dozvolu da koristi jednu ili više kopija nekog softvera na takav način da štiti sva prava autora. Sav softver je zaštićen kopirajtom osim onog koji je u javnom domenu. Softver, takođe, može biti u formi slobodnog softvera i u shareware formi. Softverske licence se mogu podeliti na: vlasničke licence i licence slobodnog i otvorenog koda. Tako kaže Wikipedia,a još jedno jako lepo i kratko objašnjenje možete pogledati i ovde.

Važno je napomenuti da su, za razliku od klasičnih ugovora koji su u papirnoj formi, ugovori za licenciranje softvera najčešće ugrađeni u samo proceduru instalacije softvera i ako instalirate softver morate (čak i open source licence) prihvatiti uslove licenciranja ili odustati od instalacije softvera. To znači da bi se sa uslovima iz ugovora o softverskim licencama trebalo upoznati PRE nego počnete instalaciju softvera.

Kada smo to razumeli, hajde da pogledamo šta je to ugovor o softverskim licencama.

U svojoj najjednostavnijoj formi, ugovor o softverskim licencama bi trebalo da dozvoli korisniku upotrebu softvera na način opisan u ugovoru bez rizika da se bilo ko pojavi u bilo kom trenutku i kaže da se softver ne može koristiti ili da se mora platiti više da bi se korišćenje nastavilo. Posledično jedna od prvih stvari koju treba proveriti i potvrditi jeste da dobavljač (proizvođač, distributer, prodavac,…) softvera ima autorska prava na softver ili ima prava da vam softver proda. Odlika kompjuterske industrije jeste da se softver najčešće licencira krajnjim korisnicima od strane kompanija koje nisu zaista i vlasnici autorskih prava na softver (na primer, softver se prodaje preko distributerskog ili partnerskog kanala). Ukoliko postoji sumnja da distributer, partner ili dobavljač nema prava distribucije to može biti potencijalni problem, ali svakako dokaz o pravu na distribuciju/prodaju softvera treba da bude dostupan na zahtev korisnika u minimalnom roku.

U ovom trenutku se možda pitate zašto je ugovor o softverskim licencama uopšte potreban. Zašto dobavljač jednostavno ne proda krajnjem korisniku softver? Dobavljači vam zapravo ne prodaju vlasništvo nad softverom (zato što žele da nastave da ga licenciraju i drugima). Licenca je samo dozvola za upotrebu softvera na određeni način za određenu kompaniju. To nas dovodi do sledeće važne tačke. Morate proveriti u ugovoru detalje oko načina licenciranja softvera, odnosno koja su vaša prava korišćenja, koje su vaše obaveze kao i kome je softver licenciran i za koju namenu. Da li se softver licencira za jednu kompaniju ili se može koristiti za više kompanija u grupi (u tom slučaju će možda važiti drugi uslovi licenciranja: viša cena i sl.). Alternativno, da li je softver namenjen za korišćenje na ograničenom broju korisnika (količinsko licenciranje) i ako više korisnika koristi softver da će se onda morati platiti dodatna naknada za dodatne licence i korisnike (pojedinačno licenciranje)?

Ovde je vrlo važno razumeti različite načine licenciranja softvera koji postoje. U zavisnosti od načina licenciranja cene softvera mogu značajno varirati od inicijalne cene istaknute u cenovniku. I ovo je jedna od najčešćih zabuna kada je reč o licenciranju softvera: poslovnog, ali i bilo kog drugog. Dakle, važno je razumeti kakav je način licenciranja softvera kako bi se efikasno mogli izračunati i planirati ukupni troškovi korišćenja i posedovanja softvera kroz vreme.

Dodatno, kako Cloud servisi postaju sve zastupljeniji u kompanijama, vrlo je moguće da će kompanija u nekom trenutku u budućnosti poželeti da izmesti svoj IT van firme (Cloud, PaaS, IaaS i sl). Posledično treba uzeti u razmatranje i pravila licenciranja softvera u tom slučaju: eventualna naknada za prenos licenci, pravo na prenos licenci i sl. mora biti u originalnom ugovoru o softverskim licencama.

Suštinski, pre nego kliknete sledeći put na dugme I Agree ili Prihvatam ne bi bilo loše da se upoznate sa uslovima licenciranja softverskih licenci ili u najmanju ruku pročitate taj dugački i dosadni dokument :)